از نسخه 1.6 هدیه ققنوس به بعد ابزاری کارآمد تحت عنوان ابزار ترجمه به نرم افزار اضافه شده است که پس از اتصال به نرم‌افزار در تمامی صفحات می‌توان از این ابزار استفاده کرد. همانطور که در شکل بعد مشاهده می‌کنید موقعیت ابزار ترجمه در نرم‌افزار ققنوس، در بالای صفحه اصلی در سمت چپ قرار دارد که با علامت * مشخص شده است.
فرض کنید در حال مطالعه مشخصات دوره زمانی بین النهرین هستید و در قسمت یادداشت آن به کلمه‌ای برخورد می‌کنید که معنای آنرا نمی‌دانید. برای استفاده از ابزار ترجمه فقط کافی است از صفحه اصلی نرم‌افزار برروی علامت * کلیک نمایید.
در اینصورت ابزار ترجمه باز می‌شود، از آنجاییکه ابزار ترجمه قابلیت جابه‌جایی در صفحه را دارد برای راحتی کار می‌توان آن را در گوشه صفحه قرار داد:
ابزار ترجمه از دو روش ترجمه عبارات را انجام می‌دهد:
1. در قسمت متنی ابزار ، عبارت موردنظر خود تایپ کنید و سپس تکمه + را فشار دهید.
2. با فشردن تکمه * و گرفتن Ctrl+Click برروی کلمه موردنظر، کلمه به طور خودکار در ناحیه متنی قرار می‌گیرد و عملیات جستجو انجام خواهد شد.
در این روش دیگر نیازی به تایپ عبارت موردنظر نیست .
همانطور که در پنجره ابزار ترجمه مشاهده می‌کنید 3 گزینه وجود دارد:
واژه نامه: که در حال حاضر ترجمه از چندین زبان (از جمله انگلیسی) به زبان فارسی را انجام می‌دهد.
تحلیل معنایی: کاربردهای معنایی مختلف هر وازه را به تفکیک بیان می‌کند. در اینجا می‌توانید به معادل‌های دقیق یا تقریبی، روابط معنایی و مثالهای کاربردی برای یک واژه دست پیدا کنید.
موقعیت جغرافیایی: گاهی در میان متون و نوشته‌ها ارجاعاتی به موقعیت‌ها و مکان‌های جغرافیایی وجود که با استفاده از این امکان می‌توان طول و عرض جغرافیایی و اطلاعات بیشتری از آن مکان را بدست آورد.
همانطور که در شکل بالا ملاحظه می‌کنید در کنار هر ترجمه تعدادی نقطه وجود دارد، منظور از این نشانه‌گذاری نشان دادن نزدیک‌ترین معانی به کلمه مورد اشاره است. هرجه تعداد نقطه‌ها بیشتر باشد نشان دهنده آنست که به کلمه فوق نزدیکتر است.
مثلا معنی باستان به کلمه‌ی ancient نزدیکتر از معنی قدیم است به همین خاطر با دو نقطه نشانه‌گذاری شده است.
در ناحیه تحلیل معنایی و موقعیت جغرافیایی در مقابل تمامی یافته‌ها علامتی وجود دارد که با نگه داشتن ماوس روی آن علامت امکان مشاهده توضیحات بیشتری (تعریف، مثال) از آن کلمه را نشان می‌دهد. فقط کافی است نشانگر ماوس را روی این علامت نگه داشته تا کادر توضیحات باز شود.
حال اگر نام یک مکان را جستجو کرده باشید موقعیت جغرافیایی به شکل زیر خواهد بود که با نگه داشتن نشانگر ماوس روی علامت مربوطه می‌توان طول و عرض جغرافیایی موردنظر را مشاهده کرد:
در قسمت زیرین طول و عرض جغرافیایی شکل نوشتاری عنوان مکان موردنظر در زبان‌ها و الفباهای دیگر نمایش داده می‌شود.
منظور از تطبیق با نام این است که کلمه‌ی یافت شده عیناً مشابه کلمه موردنظر است.
برای دریافت اطلاعات بیشتر می‌توانید به مستند معرفی ابزار ترجمه مراجعه نمایید.